Toledo – İSPANYA Madrid

By Behiye Işın on Mart 21, 2012

Toledo, İspanya’nın ortasında Kastilya-La Mancha özerk bölgesinin merkezi olan şehirdir. Madrid’in 70 km güneyinde, üç yanı Tajo Nehriyle çevrili engebeli bir burnun üzerinde yer alır. Şehrin Romalılar zamanındaki adı Toletum’dur.

Toledo bugün önemli bir turizm alanına sahiptir. Dış ülkelerden buraya yoğun bir turizm akımı vardır. Toledo’nun tarihi bölümünün de dahil olduğu, 40 İspanya eseri, UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girmiştir.

Yunan ya da Fenike kökenli olan Toledo, MÖ 193’te Romalı general Marcus Fulvius Nobilior tarafından fethedilerek Romalılaştırılmış ve Toletum adını alan kent, zamanla önemli bir Roma kolonisi ve Carpentia’nın merkezi olmuştur.

6. yüzyılın ikinci yarısında, Vizigotlar’ın gerçek tinsel başkenti durumuna gelmiştir. Ariusçu Kral Recaredo, kentte toplanan bir konsil sırasında Hıristiyanlığı benimsemiştir (589).

711’de Müslüman Araplar’ın eline geçen kent, ayrıcalıklarını Córdoba’ya kaptırmıştır. Tuleytule olarak anıldığı Magripliler döneminde (712-1085), kentte önemli bir Mustarib (Arapça konuşan Hıristiyanlar) topluluğu yaşamıştır. Çok geçmeden, İslama karşı bir direniş ve ulusal bağımsızlık merkezi durumuna gelmiş ve bu durum kanlı bastırmalara yol açmıştır. 10. yy başında, yaklaşık elli yıl boyunca, özerk bir Arap devletine merkezlik etmiştir. Ülkeye egemen olan Emeviler, belediyecilik, kültür ve iktisat alanında (toledo deri ve çelikleri) kentin gelişmesine katkıda bulunmuşlardır.

11. yüzyılın başında, Córdoba halifesi güçsüzlüğünü belli edince, 1085’te León ve Castilla kralı VI. Alfonso Toledo’yu fetheder. Toledo bu tarihten sonra Kastilya’nın en önemli siyasal ve toplumsal merkezi haline gelmiştir. Aynı dönemde kentte Hıristiyan, Arap ve Yahudi kültürleri arasında bir kaynaşma yaşanmıştır.

Kentin çevirmenler okulu, Arap bilim ve felsefesiyle Yunan felsefesinin bir bölümünün Avrupa’da tanıtılmasını sağlamıştır. Toledo dört yüzyıl boyunca, İber Yarımadası’nın kültür ve din merkezi işlevini sürdürmüş, ancak, 16. yüzyılda Comunero Ayaklanmaları ve bu ayaklanmaları bastırmak için yapılanlar kenti güçten düşürmüştür. Kral II. Felipe’nin, Madrid’i başkent yapmasından (1560) sonra, Toledo’nun önemi azalmıştır.

Bunun üzerine Toledo, artık bir sanat kenti ve hayvancılıkla ipek üretimine yönelik geniş bir bölgenin merkezi olmaktan öteye gidememiştir.

Kültürel özellikleriyle İspanya’yı en iyi temsil eden şehir olarak kabul edilen Toledo, ulusal anıt ilan edilmiştir. Engebeli arazi yapısı nedeniyle çoğu yokuş olan dar ve dolambaçlı sokakların hepsi Zocodover Meydanı’nda birleşir. Bazı kesimleri Roma ve Magripliler dönemine ait, ortaçağdan kalma San Servando Şatosu’nun eteğindeki Alcántara Köprüsü (kuzeydoğu) ile 13. yüzyılın sonlarında inşa edilen San Martin Köprüsü (kuzeybatı) Tajo Nehrinin iki yakasını birbirine bağlar. Kent surlarının bazı bölümleri Vizigotlardan kalmış, ama büyük bölümü Magripliler ya da Hıristiyanlar tarafından inşa edilmiştir. Aralarında VI. Alfonso’nun 1085’te şehre girerken kullandığı Eski Bisagra Kapısı’nın (Puerta Vieja de Bisagra) da bulunduğu, değişik dönemlerden kalma kapılar fazla hasar görmemiştir.

Babü’l-Merdum (10. yüzyıl) ve Las Toernerias camileri, Mudéjar üslubundaki (karma İspanyol-İslam mimari tarzı) Santa Maria la Blanca (12. yüzyıl) ve El Tránsito (14. yüzyıl; Sefhardi Müzesi’ni kapsar) sinagogları, gene Mudéjar üslubundaki San Román, Cristo de la Vega, Santiago del Arrabal ve Santo Tomé kiliseleri, şehrin İslam etkisi taşıyan önemli tarihsel yapılarındandır. Ressam El Greco’nun “Kont Orgaz’ın Gömülmesi” (1568-88) adlı ünlü tablosu, Santo Tomé Kilisesi’nin şapelindedir.

İspanyol gotik katedrallerinin en iyi örneği olarak kabul edilen Toledo Katedralinin yapımına, 1226’da Kral III. Fernando döneminde başlanmıştır. Kilisenin El Greco, Francisco Goya, Anthony van Dyck, Luis de Morales ve öteki ünlü ressamların tabloların bulunduğu zengin bir müzesi vardır.

Bugün bir bölümü müze olan Santa Hermandad Evi (Casa de la Santa Hermandad) de aynı döneme aittir. Hospital de Santa Cruz (16. yy) Arkeoloji ve Güzel Sanatlar Müzesi, kente egemen konumdaki kale ise Ordu Müzesi olarak kullanılmaktadır.

Toledo çeliği, özellikle de kılıçları, MÖ 1. yüzyıldan beri ünlüdür. Kentte büyük bir sailah fabrikasıyla Mudéjar üslubunda metal eşya üreten atölyeler vardır.

Kaynak : www.tr.wikipedia.org